ඉස්කෝලේ වත්තේ ලොකු කුණු ගොඩක් තිබුණේ ය.හැමදාමත් අතු ගාලා අහවර වුනාම හවසට පන්තියේ ඩස්බින් එක කුණු වලට හලන්නට ට්‍රිප් එකක් ශුවර් ය.හැමදාම පුච්චන නිසාදෝ ඒ කුණු වලේ එච්චර් ගඳක් තිබුනා මතක නැත.
අම්මාට පින් සිදු වෙන්නට පොඩි කාලේ ගෙදර කුණු කවදාවත් ප්‍රශ්නයක් වුණු බවක් මතක නැත.දිරන නොදිරන කුණු වලට අම්මා මොකක් කළාදැයි දන්නේ අම්මාත් උඩ ඉන්න දෙවියනුත් විතර ය.පස්සේ කාලෙක නම් තාත්තා කොල පාට කොම්පෝස්ට් භාජනයක් ගෙනාවේ ය. ඒ අස්සෙන්ම අම්මා කුණු ගොඩක් ගිනි තැබීමේ ආනිසංසයෙන් දැන් අපිට ඇඹරී ගිය මොඩලයෙර් කොම්පෝස්ට් බඳුනක් තිබේ.
කුණු ප්‍රශ්නයක් වෙන්නට ගත්තේ කරවනැල්ලේ පදිංචියට ගියාමය.ගෙදර කාමර ,වටපිටාව බැලුවත් කුණු දාන තැනක් ගැන අහන්න අපිට කල්පනාවක් වුනේ ම නැත.ප්‍රාදේශීය සභාවෙන් කුණු ගෙනියන කරත්තය එන්නේ මහ පාරේ විතර ය.අපේ පාරේ උදවිය ගේ පුරුද්ද පාලු ඉඩමකට හා ඒ අසළ පාරට කුණු අත ඇර යාමය. වට පිටාවේ නහයක් තියා ගෙන හිඳිල්ල බොරු ය.වැස්ස දවසට පාර එකම සුප් හැලියක් ය.කුණු ගොඩ අද්දර කඩ පොඩ්ඩේ බවලතිය පැවසුවේ සනීපාරක්ෂක තුවා අසළ පන්සල් වත්තට ඔසවා ගෙන දුවන බලු රැල පස්සෙන් හඹා යනවා හැර උන්දෑට වෙන වැඩකට වෙලාවක් නැති බවය.
දවසක් දෙකක් උදේ පාන්දරම කුනු මල්ල විසි කර ආවත් ඒ වැඩේට හිතට ගැලපෙන්නේ නෑ ම ය.ඊළඟ දවසේ තඩි කුණු මල්ලත් තබාගෙන තාර පාර ළඟ බලා හිටියේ කුණු කරත්තය එන තුරුය.කුණු කරත්තයේ සේයාවක්වත් නැතුව වේලෙන වා මදිවාට දන්නා කියන උදවිය මගේ දිහාත් කුණු මල්ල දිහාත් බලබලා යන යෑම ඔක්කොටම හපන් ය.එදාත් කුණු මල්ල පාරටම අත හරින්නට වෙනවා ය.
ඔහොම යද්දී එක දවසක් ආරංචියක් එන්නේ කුනු කරත්තය අයිති හාදයා හවසට ඕක ගාල් කරන්නේ ඉස්පිරිතාල වත්තේ බවය.බැලුවාම වැඩේ ඇත්තය.පහුවදා උදේ කුණු කරත්ත හිමියා වැඩ පටන් ගන්නට එද්දී කොහෙන්දෝ කුණු මල්ලක් කරත්තයට සැපත් වෙලාලු ය.
දොස්තර නෝනා කුනු මලු උස්සාගෙන ටවුම පුරා යාමෙන් තමාට අගතියක් වේ යැයි සිතූ නිසාවෙන්දෝ ගෙදර අයිති ඇත්තෝ වහාම ඉදිරිපත් ව දිරන කුණු සඳහා කොම්පෝස්ට් බඳුනක්ද අනෙක් කුනු පුච්චන්නට පහසුකම් සලසා දෙන්නේ ඔය අවුඅස්සේය.ඉතින් කුණු ට්‍රිප් එක නවතිනවා ය.
ඉතින් කුණු බෝලය පාස් වෙන්නේ වැඩට ආ පත්මා ඇන්ටිටය.මැස්සන් හා දුගඳින් ගැලවෙන්නට කොම්පෝස්ට් බඳුන තියෙන්නේ ගෙයින් ඈත හද්දා කැලේක ය.නයි හාමිලා නිතර සරන ඉසව්වක කොම්පෝස්ට් බඳුන මුණ ගැහෙන්නට යන්න වෙන්නේ දිවි පරදුවට තබා ය.ඉතින් හුළගට කොළ හෙලවෙන සද්දයක් ඇහුණත් එදාට ඇන්ටිගේ කුණු ට්‍රිප් එක කැන්සල් ය.
අලුත් ගෙදර බලන්න ආ මුල්ම දවසේ ම කුණු ප්‍රශ්නය ගෙහිමියන්ට ඉදිරිපත් කළේ කුණු කුණුනම් ගේ ත් එපා කියන්ට හිතා ගෙනය.ප්‍රාදේශීය සභාවෙන් කුණු ගෙනියන බව පිළිතුරු ලැබුණාම හිතට මාර ම නිදහසක් ය.
පසුව කළ විමසීමෙන් සොයා ගත්තේ අඟහරුවාදා ට ඉඳුල් ,කෑම ජාතිත් සෙනසුරාදා ට ඔක්කොමත් ගෙනියන්නට කුණු ලොරිය එන බව ය.වැඩේ හරිම ලේසි පාට ය.
ඇවිදින් දැන් මාසෙකට කිට්ටුය.කුණු ලොරියේ උදවිය හැංගිමුත්තන් සෙල්ලමට දස්ස බව දැන් හොඳටම පැහැදිලිය .පළමු සතියේ කුණු ලොරියට පෙර බලු හාමිලා කුණු ගෙන යාම භාර ගැනීමෙන් තාත්තාට පාර පුරා කුණු අහුලන්නට සිදු වීය.සතියකුත් කුණු ලොරිය මුලිච්චි නොවීම නිසා අන්තිමේදී කොම්පෝස්ට් බඳුනක් අලුත් ගෙදරටත් කැන්දාගෙන ඒම උත්සවශ්‍රීයෙන් සිදු කලේ දෙවන සතියේ ය.රජයේ නිවාඩු,චන්ද නිවාඩු ,අව්ව වැස්ස ආදී සියලු හේතු මත කුණු ලොරියේ එන්ජිම ඇණ හිටින නිසාවෙන් මේ වෙනකන් උන්දැලාට දෙන්න පුලුවන් වුනේ එකෝම එක කුණු මල්ලක් විතරය.
තව ටික දවසක් ඉස්සරහ මිදුල කළු කුණු මලුවලින් වැහෙන එක නවතන්නට නං මට ආයෙම සැරයක් කුණු ලොරිය නවත්තා තියෙන තැන හොයා ගෙන යන්නට වෙයි වගේ ය.
කුණු ලොරියේ මාමලා ට ජය වේවා!
අම්මාට පින් සිදු වෙන්නට පොඩි කාලේ ගෙදර කුණු කවදාවත් ප්‍රශ්නයක් වුණු බවක් මතක නැත.දිරන නොදිරන කුණු වලට අම්මා මොකක් කළාදැයි දන්නේ අම්මාත් උඩ ඉන්න දෙවියනුත් විතර ය.පස්සේ කාලෙක නම් තාත්තා කොල පාට කොම්පෝස්ට් භාජනයක් ගෙනාවේ ය. ඒ අස්සෙන්ම අම්මා කුණු ගොඩක් ගිනි තැබීමේ ආනිසංසයෙන් දැන් අපිට ඇඹරී ගිය මොඩලයෙර් කොම්පෝස්ට් බඳුනක් තිබේ.
කුණු ප්‍රශ්නයක් වෙන්නට ගත්තේ කරවනැල්ලේ පදිංචියට ගියාමය.ගෙදර කාමර ,වටපිටාව බැලුවත් කුණු දාන තැනක් ගැන අහන්න අපිට කල්පනාවක් වුනේ ම නැත.ප්‍රාදේශීය සභාවෙන් කුණු ගෙනියන කරත්තය එන්නේ මහ පාරේ විතර ය.අපේ පාරේ උදවිය ගේ පුරුද්ද පාලු ඉඩමකට හා ඒ අසළ පාරට කුණු අත ඇර යාමය. වට පිටාවේ නහයක් තියා ගෙන හිඳිල්ල බොරු ය.වැස්ස දවසට පාර එකම සුප් හැලියක් ය.කුණු ගොඩ අද්දර කඩ පොඩ්ඩේ බවලතිය පැවසුවේ සනීපාරක්ෂක තුවා අසළ පන්සල් වත්තට ඔසවා ගෙන දුවන බලු රැල පස්සෙන් හඹා යනවා හැර උන්දෑට වෙන වැඩකට වෙලාවක් නැති බවය.
දවසක් දෙකක් උදේ පාන්දරම කුනු මල්ල විසි කර ආවත් ඒ වැඩේට හිතට ගැලපෙන්නේ නෑ ම ය.ඊළඟ දවසේ තඩි කුණු මල්ලත් තබාගෙන තාර පාර ළඟ බලා හිටියේ කුණු කරත්තය එන තුරුය.කුණු කරත්තයේ සේයාවක්වත් නැතුව වේලෙන වා මදිවාට දන්නා කියන උදවිය මගේ දිහාත් කුණු මල්ල දිහාත් බලබලා යන යෑම ඔක්කොටම හපන් ය.එදාත් කුණු මල්ල පාරටම අත හරින්නට වෙනවා ය.
ඔහොම යද්දී එක දවසක් ආරංචියක් එන්නේ කුනු කරත්තය අයිති හාදයා හවසට ඕක ගාල් කරන්නේ ඉස්පිරිතාල වත්තේ බවය.බැලුවාම වැඩේ ඇත්තය.පහුවදා උදේ කුණු කරත්ත හිමියා වැඩ පටන් ගන්නට එද්දී කොහෙන්දෝ කුණු මල්ලක් කරත්තයට සැපත් වෙලාලු ය.
දොස්තර නෝනා කුනු මලු උස්සාගෙන ටවුම පුරා යාමෙන් තමාට අගතියක් වේ යැයි සිතූ නිසාවෙන්දෝ ගෙදර අයිති ඇත්තෝ වහාම ඉදිරිපත් ව දිරන කුණු සඳහා කොම්පෝස්ට් බඳුනක්ද අනෙක් කුනු පුච්චන්නට පහසුකම් සලසා දෙන්නේ ඔය අවුඅස්සේය.ඉතින් කුණු ට්‍රිප් එක නවතිනවා ය.
ඉතින් කුණු බෝලය පාස් වෙන්නේ වැඩට ආ පත්මා ඇන්ටිටය.මැස්සන් හා දුගඳින් ගැලවෙන්නට කොම්පෝස්ට් බඳුන තියෙන්නේ ගෙයින් ඈත හද්දා කැලේක ය.නයි හාමිලා නිතර සරන ඉසව්වක කොම්පෝස්ට් බඳුන මුණ ගැහෙන්නට යන්න වෙන්නේ දිවි පරදුවට තබා ය.ඉතින් හුළගට කොළ හෙලවෙන සද්දයක් ඇහුණත් එදාට ඇන්ටිගේ කුණු ට්‍රිප් එක කැන්සල් ය.
අලුත් ගෙදර බලන්න ආ මුල්ම දවසේ ම කුණු ප්‍රශ්නය ගෙහිමියන්ට ඉදිරිපත් කළේ කුණු කුණුනම් ගේ ත් එපා කියන්ට හිතා ගෙනය.ප්‍රාදේශීය සභාවෙන් කුණු ගෙනියන බව පිළිතුරු ලැබුණාම හිතට මාර ම නිදහසක් ය.
පසුව කළ විමසීමෙන් සොයා ගත්තේ අඟහරුවාදා ට ඉඳුල් ,කෑම ජාතිත් සෙනසුරාදා ට ඔක්කොමත් ගෙනියන්නට කුණු ලොරිය එන බව ය.වැඩේ හරිම ලේසි පාට ය.
ඇවිදින් දැන් මාසෙකට කිට්ටුය.කුණු ලොරියේ උදවිය හැංගිමුත්තන් සෙල්ලමට දස්ස බව දැන් හොඳටම පැහැදිලිය .පළමු සතියේ කුණු ලොරියට පෙර බලු හාමිලා කුණු ගෙන යාම භාර ගැනීමෙන් තාත්තාට පාර පුරා කුණු අහුලන්නට සිදු වීය.සතියකුත් කුණු ලොරිය මුලිච්චි නොවීම නිසා අන්තිමේදී කොම්පෝස්ට් බඳුනක් අලුත් ගෙදරටත් කැන්දාගෙන ඒම උත්සවශ්‍රීයෙන් සිදු කලේ දෙවන සතියේ ය.රජයේ නිවාඩු,චන්ද නිවාඩු ,අව්ව වැස්ස ආදී සියලු හේතු මත කුණු ලොරියේ එන්ජිම ඇණ හිටින නිසාවෙන් මේ වෙනකන් උන්දැලාට දෙන්න පුලුවන් වුනේ එකෝම එක කුණු මල්ලක් විතරය.
තව ටික දවසක් ඉස්සරහ මිදුල කළු කුණු මලුවලින් වැහෙන එක නවතන්නට නං මට ආයෙම සැරයක් කුණු ලොරිය නවත්තා තියෙන තැන හොයා ගෙන යන්නට වෙයි වගේ ය.
කුණු ලොරියේ මාමලා ට ජය වේවා!
